سند معماری کلان شبکه ملی اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات را به ایجاد سه قطب مرکزداده تا پایان سال 1402 مکلف کرده است؛ این اقدام دولت سیزدهم را به فال نیک گرفته و آن را راهی برای توسعه حوزه مراکزداده در کشور می‌دانیم.
محمد دین‌محمد آذری رئیس کمیسیون زیرساخت مراکزداده سازمان نظام صنفی رایانهای تهران با بیان مطلب فوق به روزنامه «ایران» گفت: بر اساس تحقیقات انجام شده، کشور ما نیز در حوزه مراکزداده به عنوان یکی از سودآورترین حوزه‌های فاوا، مشابه دنیا (احتمالا با کمی تاخیر در حدفاصل 2022 تا 2030) رشد قریب به 6 برابری را تجربه خواهد کرد.
وی به عنوان یکی از مشاوران پروژه زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه جانمایی این قطب‌ها در مناطق ویژه اقتصادی و در مجاورت مناطق ویژه فناوری اطلاعات، انتخابی هوشمندانه است، تصریح کرد: این مناطق دارای دسترسی به IXP و درگاه اینترنت بین المللIGW ، پوشش شبکه مخابراتی پهن‌باند و پرسرعت و اغلب در مجاورت گره‌های مخابراتی، با قابلیت تامین زیرساخت‌های اساسی برق، آب و گاز هستند و نیازمندی‌های ایجاد مراکزداده در این مناطق با پیگیری وزارتخانه مرتفع می‌شود. مهم‌تر اینکه می‌توان از تسهیلاتی مانند معافیت‌های مالیاتی، گمرکی، شرایط ترخیص تسهیل و تسریع شده و … نیز بهره‌مند شد.
به اعتقاد ایشان به عنوان یکی از مدیران شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه، ایده تمرکز مراکزداده بزرگ در قطب‌ها، تجمیع مراکز کوچک و متوسط در مراکزداده بزرگ مقیاس (Hyper Scale) پیش از این در دنیا آزموده شده و مزایایی از جمله استفاده از صرفه مقیاس در هزینه‌های خرید و ساخت (CAPEX)، طراحی، ساخت و تجهیز ماژولار متناسب با رشد نیاز، افزایش شاخص بهره‌وری انرژی (PUE)، افزایش سطح تخصص در طراحی، ساخت، مدیریت، نگهداری، کاهش هزینه‌های عملیات و نگهداری (OPEX) و … را به همراه خواهد داشت.
وی حرکت و اقدام در این راستا را زمینه‌ساز بهره‌برداری از فرصت‌ها و ظرفیت‌های بهینه موجود در کشور به منظور آغاز هدفمند فعالیت‌های منطقه‌ای مطرح کرد و آن را زیربنای توسعه بازار و فروش خدمات مراکزداده به کشورهای همسایه از جمله پاکستان، افعانستان، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان، روسیه، سوریه و عراق دانست.
آذری با بیان اینکه سرمایه‌گذاران ایجاد مراکزداده، خود بعضاً در تامین زیرساخت‌های اساسی با چالش روبرو هستند، گفت: برق یکی از اساسی‌ترین نیازهای مراکزداده است و وزارت نیرو تمهیدات قابل توجهی جهت پوشش نیازمندی این مصرف کنندگان عمده شامل عدم قطع برق مراکزداده در برنامه قطع برق، راه‌اندازی بورس انرژی جهت خرید و فروش برق، امکان انعقاد انواع قراردادهای تامین یا ترانزیت به منظور خرید از نیروگاه‌های خصوصی و دوردست و استفاده از بستر شبکه به منظور انتقال برق به مراکزداده، انعقاد قراردادهای خود تامینی و خرید تضمینی برق مازاد از مراکزداده، امکان سرمایه‌گذاری مراکزداده در ساخت نیروگاه‌های کوچک بادی، گازی و خورشیدی و … در نظر گرفته است.
متاسفانه به دلایلی از جمله عدم توازن عرضه و تقاضای برق در کشور، عدم تحقق برنامه‌های توسعه‌ای وزارت نیرو در سنوات گذشته و باقی ماندن در سقف برنامه تولید 90,000 مگاوات، عدم رگولاتوری و تنظیم‌گری صحیح شرایطِ تمهیدات و قراردادهای مرتبط با مراکزداده، عدم تعامل مناسب وزارت نیرو و وزارت ارتباطات در شناسایی مراکزداده جهت تامین و توسعه برق مورد نیاز آن‌ها و … کماکان یکی از اصلی‌ترین مشکلات تامین برق و مواجهه با خاموشی‌ها است. شایان ذکر است این مشکلات در قطب‌ها با توجه به پیگیری اکید معاونت برنامه ریزی وزارت ارتباطات، تقریباً مرتفع و در بخش‌هایی نیز با پیشرفت قابل توجهی همراه بوده است.
آذری افزود: گرچه از دیدگاه پدافند غیر عامل تجمیع مراکزداده به عنوان یکی از زیرساخت‌های حساس و حیاتی کشور، عامل افزایش سطح پدافندی و به تبع آن افزایش پیچیدگی و هزینه ساخت این مراکز است، ولی در عین حال ایجاد قطب و ساخت مراکزداده بزرگ مقیاس، قابلیت به‌کارگیری متخصصین امنیت فیزیکی و سایبری و پیاده‌سازی تدابیر امنیتی مورد نیاز را افزایش داده و هزینه‌های مربوطه با توجیه‌پذیری بیشتری همراه خواهد بود که در نهایت منجر به افزایش سطح امنیت در قطب مراکزداده خواهد شد.
آذری به عنوان یکی از فعالان صنفی این حوزه، تحقق اهداف پروژه قطب مراکزداده را وابسته به همکاری کلیه ذینفعان شناسایی شده در طرح و مشارکت نزدیک دولت با بخش خصوصی دانست. همچنین با توجه به سرعت تغییر تکنولوژی و نیازمندی‌های بازار و کاربران، به‌روزرسانی مستمر مطالعات و برنامه‌های تدوین شده را عامل به‌روز و زنده ماندن این پژوهش‌ها و کارآمد بودن نتایج اجرایی حاصل از آن‌ها برشمرد. آذری امیدوار است که خدمات الکترونیک دولت به عنوان اولین مشتریان بالفعل مراکزداده رتبه‌بندی شده بخش خصوصی در قطب مراکزداده اجرایی شوند و در آینده نزدیک شاهد تجمیع مراکزداده پراکنده سازمان‌های اجرایی در قطب‌های مراکزداده باشیم و با گسترش این قطب‌ها دامنه خدمات ابری مراکزداده به کل پهنه کشورمان ایران، گسترش یابد.
