دنیای رایانش با پیشرفت سریع خود، مفهوم جدیدی به نام لبه (Edge) را مطرح کرده است. محاسبات لبه (Edge Computing) پردازش داده‌هایی است که نزدیک به منابع داده اتفاق می‌افتد. پردازش لبه این امکان را فراهم می‌کند تا داده‌هایی را از یک مرکز پردازش داده که نزدیک است، به یک مرکز پردازش ابری دورتر ارسال کند. این روش مقدار داده‌ها و فاصله‌ای که باید طی کنند را کاهش می‌دهد.
استفاده از Edge Computing باعث پردازش سریعتر و کارکرد بیشتر دستگاه‌ها می‌شود. محاسبات لبه با اینترنت اشیا (IOT) ارتباط مستقیم دارند و دستگاه‌های هوشمند را در بر می‌گیرند.
اهمیت مراکزداده و تغییرات آن با تحولات و پیشرفت تکنولوژی نیز بر کسی پوشیده نیست. پردازش لبه (انجام پردازش در لبه کاربر و عدم انتقال داده های حجیم به مراکزداده متمرکز و دور از کاربر با هدف کاهش تاخیر تبادل اطلاعات) و رایانش ابری متفاوت هستند. محاسبات لبه کمتر متمرکز است و پردازش داده نزدیک به منابع داده انجام میپذیرد.
شناسایی وجود پردازش لبه از مدت زمان تاخیر انتقال داده میان کاربر نهایی و سرور ممکن است. به عبارت دیگر اگر تاخیر تبادل داده بین سرور و کاربر کمتر از 20 میلی ثانیه بطول بی انجامد، تحلیلگران این سرور را به عنوان زیرساخت پردازش لبه در نظر می‌گیرند. به این ترتیب بر مبنای اینکه این تاخیر کمتر یا بیشتر از 5 میلی ثانیه باشد، زیرساخت موجود را به عنوان Far Edge و Near Edge تعریف می نمایند.
گرچه سازندگان مراکزداده ابر مقیاس(Hyperscalers) سهم بزرگی از رشد این صنعت را به عهده دارند، اما در حال حاضر بازیگران اصلی در رشد پردازش Edge، شرکت های تجاری و مخابراتی هستند. چرا که هایپر اسکیلرها از قبل مراکزداده متعدد خود را منطبق با اصول Edge در خارج از هسته مرکزی فضای ابری خود توزیع نمودهاند. برای مثال مایکروسافت در 150 نقطه جهان از سرویس دهندگان خدمات هممکانی (Colocation) می باشد و از قبل به سمت محاسبات لبه پیش رفته است همچنین پیش‌بینی می شود سهم هایپر اسکیلرها در خرید سرور برای ایجاد پردازش لبه از 5% در سال 2019 به 12% در سال 2024 برسد و شرکت های مخابراتی با افزایش ظرفیت شبکه تحویل محتوا (CDN) و ایجاد خدمات مجازی سازی توابع شبکه (NFV) و شرکتهای تجاری به علت ایجاد و استقرار اتوماسیون های صنعتی هوشمندT بیشترین رشد استفاده از مراکزداده Edge را رقم بزنند.
این در حالی است که استقرار مراکزداده Edge بابت توسعه تکنولوژی های نسل بعد مانند: وسایل نقلیه خودران، پهپادها، واقعیت افزوده/مجازی (AR/VR)هنوز در مراحل ابتدایی به سر میبرد.
با وجود اینکه تصور میشد با گسترش اپیدمی کرونا، اقبال به سمت مراکزداده Edge بیشتر خواهد شد اما این موضوع نیز تاثیر چندانی بر رشد مراکزداده Edge نداشته است.
از جدیدترین مشتریان مراکزداده Edge میتوان به شرکتهای مراقبت های بهداشتی، خرده فروشی ها و صنایع اشاره کرد. این شرکت ها با توجه به افزایش کاربرد اینترنت اشیا (IoT) و هوشمندسازی صنایع، در حال استقرار زیرساخت های پردازشی در کارخانه ها، شعب و یا در مراکزداده محلی ارائه دهنده خدمات هم مکانی(Colocation Data Centers) هستند.
پیش‌بینی می‌شود این روند جدید رشد درآمد را برای ارائه دهندگان کولو (Colo Providers) فراهم نماید. تقاضای موجود در حوزه هم مکانی ناشی از تمایل شرکت ها به ادغام و حرکت به سوی زیرساخت های مدیریت شده توسط سرویس دهندگان خدمات هم مکانی بوده است. اکنون مراکزداده Edge به بخشی رو به رشد از کسب کار سرویس دهندگان Colocation تبدیل شده است.
شرکتهای مخابراتی و ارتباطات موبایل نیز اخیرا با همکاری های چند جانبه (Verizon با Azure و AWS همچنین AT&T با Google Cloud) سرویسهای خود را به سمت محاسبات لبه برده اند. این نوع خدمات هستند که باعث استقرار سریع زیرساختهای محاسباتی در دفاتر مرکزی شرکتهای مخابرات، دفاتر محلی و در نزدیکی دکل های بی سیم شده و امکان ارائه سرویس های نوین نرم افزاری موبایل را فراهم کرده است.
با توجه به اینکه سرویسهای اتوماسیونهای صنعتی هوشمند و Gaming Cloud از طرف گوگل، مایکروسافت و به زودی بخش اعظمی از شرکتهای فعال در حوزه بازی های رایانه ای و سرویس های ابری ارائه خواهد شد و رشد کاربران واقعیت افزوده/ مجازی (AR/VR)، پخش ویدئو (Video Streaming) و رایانه به عنوان سرویس (PC-as-a-Service) میتوان انتظار داشت به زودی سازندگان مراکزداده ابر مقیاس (Hyperscalers) هم بیشتر به سمت محاسبات لبه پیش بروند.
گرچه عمدتاً عنوان می شود که هیچ مقاله ای در مورد پردازش لبه (Edge Computing) بدون اشاره به 5G کامل نیست؛ ولی الزاماً این چنین نیست.
محرکها و هدایت کنندگان اصلی حوزه پردازش لبه عبارتند از:
1- تأخیر
2- گرانش داده‌ها (با توجه به نرخ رشد حجم داده‌ها، انجام عملیات پردازش در محل وجود دادههای حجیم، بسیار آسانتر از انتقال داده‌ها به مکان دیگری برای انجام پردازش بر روی آنها است)
3- حاکمیت داده ها (دولتها به طور فزاینده ای از صدور مجوز به شرکتها جهت انتقال اطلاعات خصوصی شهروندان خود به خاک بیگانه بیزارند)
4- محدودیتهای پهنای باند.
گرچه 5G در برخی از این موارد نقش دارد، اما این نقش فقط راهکاری برای انتقال داده است. تحلیلگران معتقدند که پردازش لبه از هر تکنولوژی انتقال خاصی مجزاست و پردازش لبه با 5G و یا بدون آن به کار خود ادامه خواهد داد.