در علم داده و هوش مصنوعی، دو مفهوم وجود دارند که در عین شباهت، تفاوت‌های زیادی با هم دارند. مفاهیم یادگیری ماشین (Machine Learning) و یادگیری عمیق (Deep Learning) دو مفهوم مرتبط در علم داده هستند که بسیاری از اوقات با هم اشتباه گرفته می‌شوند. مقایسه یادگیری ماشین و یادگیری عمیق می‌تواند به ما کمک کند تا بهتر تفاوت این دو مفهوم را متوجه شویم.
به طور خلاصه، یادگیری عمیق نوعی یادگیری ماشین و یادگیری ماشین نیز نوعی هوش مصنوعی است. در این مطلب قصد داریم تا این تعاریف را بررسی، کاربردها و گستره هر کدام را مشخص و در نهایت آن دو را با هم مقایسه کنیم. در انتها نیز به کاربردهای هر تعریف در شرکت‌های ایرانی اشاره می‌کنیم. با ما همراه باشید.
یادگیری ماشین چیست؟
یادگیری ماشین (Machine Learning) یکی از شاخه‌های هوش مصنوعی (AI) و علوم کامپیوتر است که روی استفاده از داده‌ها و الگوریتم‌ها برای تقلید از روش یادگیری انسان‌ها تمرکز دارد و به مرور خود را بهبود می‌دهد.
یادگیری ماشین بخش مهمی از حوزه علم داده است. الگوریتم‌های یادگیری ماشین در زمینه طبقه‌بندی، پیش‌بینی و کشف الگو، به کمک روش‌های آماری و حجم بسیار زیاد داده آموزش داده می‌شوند. خروجی این الگوریتم‌ها بینشی است که به کسب و کارها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا به نتایج دلخواه خود برسند و به طور مناسبی رشد کنند.
یادگیری عمیق چیست؟
یادگیری عمیق (Deep Learning) زیرمجموعه‌ای از یادگیری ماشین است که در اصل یک شبکه عصبی (Neural Network) با سه لایه یا بیشتر است. این شبکه‌های عصبی تلاش می‌کنند تا با تمام تفاوتی که ظرفیت و توانایی مغز انسان با هوش مصنوعی دارد، رفتار مغز را شبیه‌سازی کنند و به آن اجازه می‌دهند از مقادیر زیادی داده «یاد بگیرد».
هرچند یک شبکه عصبی با یک لایه هم می‌تواند پیش‌بینی‌های تقریبی انجام دهد، اما لایه‌های پنهان اضافی می‌توانند به بهینه‌سازی فرایند شبیه‌سازی و افزایش دقت شبکه کمک کنند.
مقایسه یادگیری ماشین و یادگیری عمیق
به طور کلی، یادگیری عمیق زیر مجموعه یادگیری ماشین و یادگیری ماشین هم زیر مجموعه هوش مصنوعی است. برای درک بهتر، می‌توانید آن‌ها را به شکل دایره‌های هم‌مرکز که همپوشانی دارند در نظر بگیرید که هوش مصنوعی بزرگ‌ترین دایره، پس از آن یادگیری ماشین و سپس یادگیری عمیق قرار دارد. به عبارت دیگر، یادگیری عمیق هوش مصنوعی است، اما هوش مصنوعی یادگیری عمیق نیست.
یادگیری ماشین به مطالعه سیستم‌های کامپیوتری گفته می‌شود که به طور خودکار و تجربی یاد می‌گیرند، تطبیق پیدا می‌کنند و بدون اینکه به برنامه‌ریزی مستقیم نیاز داشته باشند، توسعه پیدا می‌کنند.
به طور جزئی‌تر، یادگیری عمیق یک تکنیک یادگیری ماشین است که الگوریتم‌ها و واحدهای محاسباتی نورون‌ها را در شبکه‌های عصبی مصنوعی که مغز انسان را تقلید می‌کنند، لایه‌بندی می‌کند.
کاربردهای یادگیری ماشین و یادگیری عمیق
در این بخش به رایج‌ترین کاربردهای یادگیری ماشین و یادگیری عمیق به تفکیک می‌پردازیم. این دو تعریف به دلیل تفاوت‌هایی که در عملکرد خود دارند، معمولا برای کاربردهای مختلفی به کار برده می‌شوند.
شاخص‌ترین کاربردهای یادگیری ماشین عبارتند از:
- سیستم‌های تشخیص گفتار
- چت‌بات‌های خدمات مشتریان
- بینایی ماشین و بینایی کامپیوتر (Computer/Machine Vision)
- موتورها و سیستم‌های توصیه‌گر
- معاملات خودکار
- کشف تقلب
شاخص‌ترین کاربردهای یادگیری عمیق نیز عبارتند از:
- تشخیص تقلب و جرم
- افزایش امنیت و بهبود چارچوب‌های قانونی
- خدمات مالی
- ارتباط با مشتریان
- سیستم‌های سنجش سلامت
ML و DL در شرکت‌های ایرانی
در ایران، بیشتر شاهد استفاده از یادگیری ماشین و یادگیری عمیق در حوزه‌های مالی و استارتاپ‌ها هستیم. برای مثال استارتاپ‌های فعال در حوزه سفر، گردشگری و اقامتگاه، می‌توانند بر اساس جستجوهایی که افراد داشته‌اند و تاریخچه سفر افراد، الگوهای رفتاری آن‌ها را شناسایی کنند و برای سفرهای بعدی، به آن‌ها پیشنهاد سفر بدهند.
در شرکت‌های مالی هم از یادگیری ماشین و یادگیری عمیق برای مواردی مانند کشف تقلب، افزایش امنیت، معاملات الگوریتمی، سبدهای سرمایه‌گذاری پیشنهادی و … استفاده می‌شود. یکی از شرکت‌های توسعه‌دهنده فناوری‌های مالی (فین‌تک) که به طور بهینه از سیستم‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کند، ویستا سامانه آسا است.
ویستا سامانه آسا
ویستا سامانه آسا یک شرکت فعال در حوزه فناوری‌های مالی (فین‌تک) است که به عنوان عضوی از گروه مالی آگاه فعالیت می‌کند. یکی از شاخص‌ترین محصولات آسا، نرم‌افزار معاملاتی آساتریدر است که در ۳ نسخه مختلف به بازار عرضه شده و یکی از محبوب‌ترین سیستم‌های معاملاتی بین فعالان بازار سرمایه است.
علاوه بر این، محصولات مدیریت دارایی و سرمایه‌گذاری که توسط این شرکت ارائه شده‌اند، نمونه‌های خوبی از کاربرد هوش مصنوعی در محصولات مالی و سرمایه‌گذاری هستند. سنجش ریسک‌پذیری کاربران، تشخیص فعالیت‌های مشکوک حساب‌های کاربری برای حفظ امنیت داده، معاملات الگوریتمی، پیشنهاد سبدهای سرمایه‌گذاری و … از خدماتی هستند که ویستا سامانه آسا به کمک یادگیری ماشین، یادگیری عمیق و هوش مصنوعی در محصولات خود پیاده‌سازی کرده است.
برای آشنایی بیشتر با این شرکت و ارسال رزومه در موقعیت‌های شغلی مختلف، می‌توانید به صفحه «همکاری با آسا» در سایت اصلی شرکت مراجعه کنید و همچنین برای مطالعه مقالات روز دنیا در زمینه‌های فنی و تخصصی، می‌توانید نگاهی به «بلاگ آسا» بیاندازید.