روز جمعه چهلمین سالگرد رونمایی رسمی ویندوز توسط مایکروسافت در 10 نوامبر 1983 بود. به همین مناسبت قصد داریم تاریخچه عرضه سیستم‌عامل‌های مایکروسافت را مرور کنیم و اولین سیستم عامل این شرکت را معرفی کنیم.
در آگوست 1981، یعنی دو سال قبل از عرضه ویندوز یک، مایکروسافت اولین نسخه از سیستم‌عامل MS-DOS خود را منتشر کرده بود. این سیستم عامل از نظر فنی توسط مایکروسافت توسعه داده نشده بود و این شرکت سیستم‌عامل 86-DOS، را از برنامه‌نویسی به نام «تیم پترسون» خریداری کرده بود.
با این حال، قبل از ویندوز و MS-DOS، مایکروسافت اولین سیستم‌عامل کامپیوتر خود را به طور رسمی در 25 آگوست 1980 معرفی کرد. این سیستم عامل زنیکس (Xenix) نام داشت و در آن زمان، مایکروسافت امیدوار بود که این سیستم‌عامل به استاندارد بازار تبدیل شود. اما در نهایت این اتفاق نیفتاد.
مشابه MS-DOS، مایکروسافت زنیکس را نیز از ابتدا توسعه نداده بود و در واقع سیستم عاملی بر اساس یونیکس بود که در ابتدا توسط آزمایشگاه AT&T ساخته شده بود. نسخه خاصی که مایکروسافت به عنوان پایه زنیکس استفاده کرد، نسخه یونیکس 7 بود که برای اولین بار در سال 1979 عرضه شده بود.
بیل گیتس، مدیر عامل مایکروسافت، بر این باور بود که یونیکس زمانی تبدیل به سیستم عامل استاندارد برای رایانه‌های شخصی خواهد شد. مایکروسافت برای کمک به ساختن اولین رایانه شخصی آی‌بی‌ام در سال 1981، مجوز سورس یونیکس 7 را از AT&T خریداری کرد. با این حال، این انتقال با نام یونیکس انجام نشد و مایکروسافت از نام زنیکس برای اولین سیستم عامل خود استفاده کرد.
این شرکت، زنیکس را مستقیماً به سازندگان رایانه‌های شخصی می‌فروخت و برخلاف MS-DOS و بعدها ویندوز، مایکروسافت هرگز زنیکس را به عنوان سیستم‌عامل مستقل به کسب‌وکارها یا مصرف‌کنندگان نفروخت. به گفته راب فرگوسن، که چند سال در تیم زنیکس در مایکروسافت کار می‌کرد، مایکروسافت قیمت زنیکس را بین 2000 تا 9000 دلار برای هر نسخه بسته به تعداد کاربران تعیین کرده بود که با در نظر گرفتن تورم به قیمت دلار امروزی از 6000 دلار آغاز می‌شود.
مایکروسافت، زنیکس را برای تراشه‌ها و برنامه‌های کامپیوتری ۱۶ بیتی و به همراه ویژگی‌های مولتی‌تسکینگ به بازار عرضه کرد. سازندگان کامپیوترها ها این امکان را داشتند که این سیستم عامل را به عنوان بخشی از یک کامپیوتر کامل یا به عنوان یک آپشن اختیاری ارائه کنند. این سیستم عامل بعدها برای کار بر روی انواع تراشه‌ها و معماری‌های مختلف کامپیوتری پورت شد. بسیاری از این پورت‌ها با همکاری مایکروسافت و یک شرکت دیگر به نام «سانتا کروز اپریشن (Santa Cruz Operation)» که بیشتر با نام SCO شناخته می‌شود، توسعه داده شدند. در سال 1984، SCO حق انتشار زنیکس در ایالات متحده برای مصرف‌کنندگان خریداری کرد.
طبق گفته‌های فرگوسن، مایکروسافت در حدود سال 1985 در حال بررسی این بود که آیا زنیکس را باید جانشین MS-DOS برای رایانه‌های شخصی 16 بیتی کند؟
با این حال وقتی AT&T فروش نسخه‌ای از یونیکس با نام UNIX System V به کاربران تجاری را آغاز کرد. مایکروسافت احساس کرد که نمی تواند با AT&T که غول فناوری آن زمان به حساب می‌آمد، رقابت کند.
بنابراین در اواخر دهه 1980، مایکروسافت حق انتشار زنیکس را به SCO در ازای سهام کوچکی از این شرکت فروخت و مسیر توسعه سیستم‌عامل‌های مایکروسافت تغییر کرد. سرانجام رویدادی در سال 1989 در مایکروسافت برگزار شد تا نشان‌دهنده پایان مشارکت مستقیم آن‌ها در زنیکس باشد.
سازمان همکاری شانگهای تا چندین سال بعد به توسعه این سیستم عامل ادامه داد و در سال 1991 نسخه‌ای به نام «Xenix System V/386» را منتشر کرد که اولین سیستم عامل 32 بیتی بود که با تراشه‌های مبتنی بر معماری x86 کار می‌کرد. با این حال، کمی پس از آن توسعه سیستم عامل زنیکس برای همیشه به پایان رسید و اکنون زنیکس به عنوان یک پاورقی جالب در تاریخ مایکروسافت و سیستم‌عامل‌ها باقی مانده است.
