در روز چهارشنبه 7 تیرماه، پنل «بررسی مشکلات تامین و تولید تجهیزات زیرساخت شبکه و مراکز داده» در نمایشگاه الکامپ برگزار شد. در این پنل آقایان محمد آذری مدیر فروش و توسعه بازار شرکت پردیس دیبا اندیشان، مسعود شکرانی مدیرعامل شرکت داده‌پردازی جویا، شورش مرادی مدیر بازاریابی و فروش شرکت تندرنور و آیدین عدالت، مدیرعامل شرکت رهنمون فناوری اطلاعات به گفتگو پرداختند.
مسعود شکرانی: روند واردات تجهیزات بسیار پیچیده و پرریسک است
در ابتدای پنل تخصصی آقای مسعود شکرانی وضعیت تأمین تجهیزات آی تی در کشورمان را به خوردن سیب کرم خورده تشبیه کرد و گفت که ما از این شرایط راضی نیستیم و مجبور به سازگاری با آن هستیم. وی سپس اشاره کرد که از دوران ریاست جمهوری ترامپ تجهیزات پیشرفته فناوری (High-Tech) فقط به مصرف‌کننده نهایی (End-User) فروخته می‌شود و به همین دلیل گاهی برای تأمین تجهیزات و واردات آن‌ها به ایران، سه یا چهار بار مبلغ به حساب‌های مختلف جابه‌جا می‌شود تا به دست فروشنده (Vendor) برسد و برای تحویل هم باید در سه چهار مرحله تحویل گرفته شود تا وارد کشور شود.
شکرانی خاطر نشان کرد که این کار بسیار پیچیده و پرریسک است و تضمینی برای دریافت تجهیزات در ازای پول پرداخت شده وجود نخواهد داشت و صرفاً باید به واسطه‌ها اطمینان کرد. رییس کمیسیون تامین کالای فاوا افزود: اکنون شرکت‌های داخلی به خاطر تنگ‌نظری‌ها خسته می‌شوند و کنار می‌روند و این روند روزبه‌روز با مشکلات بیشتری روبرو می‌شود. البته این پایان ماجرا نیست و تازه پس از اتمام این مراحل در مرز کشور همچنان با روند دشوار دریافت مجوزها در داخل کشور روبه‌رو می‌شویم.
آقای شکرانی در پاسخ به سوال آقای مرادی در مورد نحوه اجرای سرویس‌ها در ایران در مقایسه با کشوری مثل آلمان گفت: ما باید در سامانه، کد شناسه کالا دریافت کنیم که متأسفانه 4 هفته است که این سامانه از دسترس خارج است و امکان دریافت کدشناسه وجود ندارد. روند واردات در کشور ما ده‌ها برابر کشوری مثل آلمان پیچیدگی دارد. به عنوان مثال تنها دریافت ارز هفته‌ها طول می‌کشد.
آیدین عدالت: پیشرفت حوزه فناوری بدون زنجیره تأمین معنا ندارد
در ادامه آقای آیدین عدالت، رییس رسته سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران اظهار داشت: مشکل اساسی در بحث تأمین نگاه محدودی است که در وهله اول در خود ما و صنف به این حوزه وجود دارد. به طوری که در چهار روز برگزاری نمایشگاه الکامپ تنها یک ساعت به بحث تأمین زیرساخت فیزیکی تخصیص داده شده است. در حالی که هیچکدام از مباحث مطرح شده بدون زنجیره تأمین معنا نخواهد داشت و عرضه بسیار از تقاضا عقب افتاده است و زیرساخت‌های فعلی ما بسیار فرسوده است.
عدالت در ادامه افزود: نرخ فرسودگی تجهیزات آی تی بسیار بیشتر از سایر حوزه‌هاست. چرا که سرعت پیشرفت تکنولوژی‌ها در این حوزه بسیار بالاتر است.
وی مجددا تأکید کرد: مشکلات تأمین تجهیزات فناوری در وهله اول تقصیر خود ماست که به این حوزه توجه کافی نداریم. از خود ما و خود برگزارکننده نمایشگاه الکامپ و چیدمان پنل‌های تخصصی گرفته تا سیاست‌گذاری که در این باره تصمیم می‌گیرد، هیچ کدام توجه کافی به زنجیره تأمین نداریم.
در این خصوص ما در ابتدا گرفتاری‌های جهانی داریم و همانطور که آقای شکرانی اشاره کردند شش الی هشت ماه برای تجهیزات ساده مثل کابل، سوئیچ، مودم و … زمان نیاز داریم تا به مرز کشور برسد، در حالی که این زمان در گذشته حدود یک ماه بود؛ البته تازه پس از رسیدن کالا به مرز کشور، به گرفتاری‌های داخلی و سامانه‌های متعدد می‌رسیم، به طوری که یک تیم از کارکنان در هر شرکت فناوری اطلاعات باید به این موضوعات مشغول شوند! بدین ترتیب بازگشت سرمایه‌های شرکت یک سال تا یک سال و نیم طول می‌کشد.
محمد آذری: مشاور باید در مسئله تأمین، کیفیت را در نظر بگیرد
در ادامه این پنل، شورش مرادی نظر محمد آذری، رییس کمیسیون زیرساخت مراکز داده را به عنوان یک مشاور و طراح مرکز داده در این خصوص پرسید. آذری توضیح داد: در بخش زیرساخت دوازده الی پانزده صنعت مشغول به کار هستندو از حوزه‌های تهویه و چیلر و ژنراتور و کابل گرفته تا اطفای حریق، دوربین‌های مدار بسته، اکسس کنترل و … همگی با مسئله تأمین مواجه هستند و ما به عنوان مشاور مرکز داده باید تصمیم بگیریم کالا را از تولیدکننده که با این همه فقدان و مشکلات تولید کرده تأمین کنیم یا از واردکننده‌ای که با مصائبی که ذکر شد کالا را وارد کرده است؟
کارفرما در این زمینه نگاهش به انتخاب ماست و مصرف‌کننده هم انتظار کیفیت دارد. یک مشاور باید این موضوعات را مشخص کند و حالا باید دید یک مشاور چه پیش نیازهایی را باید در نظر بگیرد. به عنوان مثال آیا این کالا گواهینامه دارد یا استاندارد است؟ آیا با رویه استاندارد تست شده و خدمات پس از فروش دارد؟ این موضوع خدمات پس از فروش هم برای کالای داخلی و هم کالای خارجی صدق می‌کند. به عنوان مثال می‌توان پرسدی که آیا قطعات این کالا در کشور قابل تأمین است؟ آیا متخصصینی که روزبه‌روز با مهاجرت از تعدادشان کاسته می‌شود برای خدمات کالا در دسترس هستند؟ این موضوعاتی است که مشاور مرکز داده در زمینه تأمین با آن روبرو است.
رییس کمیسیون زیرساخت مراکز داده به این نکته اشاره کرد که الزاما تولید داخلی دلیل برتری ما نخواهد بود و خیلی از کشورها هستند که فقط در یک یا دو حوزه سرآمد هستند زیرا نمی‌توان در ده‌ها حوزه مختلف تلاش کرد و در نهایت در هیچکدام هم موفق و سرآمد نبود. ما هم باید از تولیدکننده حمایت کنیم و هم از وارد کننده. فراموش نکنیم واردکنندگان همان کسانی هستند که در اوج تحریم‌ها مانع از متوقف شدن و مختل شدن کشور شدند. لذا بین واردات و تولید داخلی باید تنظیم‌گری انجام شود.
شورش مرادی: جایگزینی برای محصولات شرکت‌هایی نظیر سیسکو وجود ندارد
در ادامه شورش مرادی اشاره کرد که در سال‌های کرونا کشور با تجهیزات فناوری اطلاعات دوام آورد و جایگزینی برای محصولات سیسکو و هیتاچی و … وجود ندارد و واردکننده از روزی که با دشواری محصول را وارد کشور کرد، تازه در گمرک با بدبختی اصلی روبرو می‌شود! مشکل ما اینجاست که تنظیم‌کننده در اتاق خود نشسته و صنعت را به خوبی نمی‌بیند.
مسعود شکرانی: رفتاری که با ما می‌شود، در خور فناوری اطلاعات نیست
مسعود شکرانی در ادامه گفتگو به مشکلات تأمین را با یکپارچگی و هماهنگی فوق‌العاده کشور امارات مقایسه کرد. آقای شکرانی به مسابقات ورزش تنیس در امارات اشاره کرد که چطور تمام شهر دبی در خدمت یک رویداد قرار می‌گیرد. از فرودگاه گرفته تا تمامی عوامل یک شهر با این رویداد همکاری می‌کنند تا به بهترین نحو اجرا شود.
در کشور ما تنها حوزه‌هایی که می‌توانند شرایط را بهبود ببخشند حوزه فناوری و حوزه توریسم و گردشگری است که در حوزه گردشگری حداقل پنج سال باید کار شود تا بتوان موفقیت‌هایی به دست آورد. اما برای همین حوزه فناوری که نقطه قوت کشور است اصرار داشتند که نمایشگاه الکامپ در شهر آفتاب برگزار شود و ما مقاومت کردیم که نمایشگاه فناوری در مرکز شهر باید باشد. از طرفی هم می‌بینید که هفته اول تیرماه با دمای 38 درجه را به نمایشگاه فناوری اختصاص داده‌اند. من احساس می‌کنم ما شخص اشتباه در مکان اشتباه در زمان اشتباه هستیم! مسائل رگولاتوری را دوست عزیزم محمد آذری اشاره کردند. باور کنید رگولاتور ادای کارکردن در می‌آورد! حوزه خودرو و لوازم خانگی مقدس است اما از 66 کد مشمول سقف و سابقه، 26 کد به حوزه ذخیره‌سازی اختصاص یافته است!
ما در نظام صنفی 25 هزار شرکت داریم که می‌توان تخمین زد با شرکت‌های فناوری اطلاعات که عضو نیستند 30 هزار شرکت وجود خواهد داشت و 13/7% از GNP کشور به حوزه فناوری اطلاعات اختصاص دارد اما رفتاری که با ما می‌شود به هیچ وجه در خور یک هفتم GNP کشور نیست.
بسیاری از افراد حوزه ما، ماهیت بین‌المللی دارند؛ یک اسکرام مستر به راحتی می‌تواند بین‌المللی کار کند و حتی در خانه درآمد دلاری داشته باشد. ما از یک طرف با این افراد سرو کار داریم و از طرف دیگر با ادارات.
در رابطه تولید، من اشاره کنم ما تأمین کننده هستیم و برای تأمین کننده مهم نیست که کالا در افغانستان تولید شد یا در آمریکا یا در همین ایران. آنچه مهم است همانطور که آقای آذری فرمودن Quality of Service و کیفیت خدمات است که مصرف‌کننده باید پنج شش سال از سرویس به راحتی استفاده کند. در پایان بگویم که ما طرفدار تولید اصیل هستیم.
آقای مرادی به بحث حذف ارز نیمایی منطقه آزاد پیام اشاره کرد و این که چطور با یک آیین‌نامه بهای ارز از 44 هزار تومان به 48 هزار تومان رسید و 10 درصد هزینه بیشتر به هزینه‌های تولیدکنندگان در منطقه آزاد تحمیل شد.
آیدین عدالت: چرخ را از اول اختراع نکنیم!
آیدین عدالت نیز در پایان سخنان خود با اشاره به حمایت از تولید داخل و وضعیت صنایع بدنام خودرو و لوازم خانگی اشاره کرد که به بهانه حمایت از داخل زنجیره‌ی تأمین آن‌ها مختل شده است.
وی در مورد تحقیقات موسسه گارتنر که در مورد سرمایه‌گذاری کشورها در فناوری‌های اصلی (Core Technology) انجام شده است، صحبت کرد که کره جنوبی 17 فناوری اصلی و آلمان به عنوان چهارمین اقتصاد جهان در 44 فناوری اصلی سرمایه‌گذاری کرده است. این در حالی است که در ایران 144 فناوری به عنوان فناوری اصلی و Core Technology شناخته شده است که در هیچ جا اتفاق نمی‌افتد. مشکل ما حمایت از تولید نیست، مشکل عدم دسترسی به کالاهای وارداتی است وگرنه تولید برای ما مزیت رقابتی ایجاد نکرده است که این باعث می‌شود واردکننده و مشاور آی تی از تولید داخلی راضی نباشد.
ما در آی تی هیچ کشوری نداریم که تمام اقلام یک کالای سخت‌افزاری آی تی را خود به تنهایی تولید کند، حتی چین هم اینگونه نیست. اما در کشور ما به مونتاژ هم راضی نیستند و آن را واردات بی‌رویه می‌دانند. در حالی که شرکت‌هایی مانند بوئینگ، بنز، اچ پی و سیسکو هم مونتاژکار هستند.
در دنیا تنها 4 شرکت چیپست سوئیچینگ تولید می‌کنند که می‌توان با استفاده از آن سوئیچ تولید کرد در حالی که حداقل 3000 تولیدکننده سوئیچ در دنیا هست و هیچ کدام دنبال تولید چیپست از ابتدا نبوده‌اند، مشکل ما این است که می‌خواهیم چرخ را از اول اختراع کنیم! اشکالی ندارد که بخشی از زنجیره تأمین را بومی‌سازی کنیم اما نمی‌توان تمام قطعات را در کشور تولید کرد. با این سبک حمایت، تولید کننده هم از بین می‌رود زیرا بخشی از قطعات را باید وارد کند و با این روش فعلی تولیدکننده هم در زنجیره تأمین 6 الی 8 ماه و هفت خان رستم گرفتاری خواهد داشت تا بتواند محصول داخلی را تولید کند.
محمد آذری: با کیفیت پایین، از کالای ملی سلب اعتماد نکنیم
محمد آذری هم در پایان صحبت‌های خود به لزوم درنظر گرفتن معیارهایی برای تولید داخلی اشاره کرد: ما معیارهایی را باید در مورد تولید درنظر بگیریم و بسنجیم آیا تولید داخلی در مورد این زمینه باید انجام شود یا خیر؟
«اولویت‌بندی تولید» مهم‌ترین معیار است یعنی حتماً لزومی ندارد که همه چیز تولید شود. اهمیت حوزه، امنیتی بودن یا نبودن آن، اهمیت وابستگی به کشور خارجی، پیچیدگی تکنولوژی آن، وجود منع واردات و این که ارزبری دارد یا نه باید بررسی شود.
نکته مهم دیگر این که از تولید ملی سلب اعتماد نکنیم به طوری که شرایطی ایجاد شده که خیلی از ما گاهی حاضریم بیشتر هزینه کنیم و کالای خارجی بخریم. نباید اعتماد به کالای ملی از بین برود. باید با یک نظام مدون تست، آزمون و رتبه‌بندی کالا این اعتماد را به دست آوریم.
مثلاً لابراتورهایی داشته باشیم که بفهمیم این چیلری که می‌خریم ظرفیت واقعی‌اش چقدر است. اما امروز هر کس هر چیز تولید می‌کند اسم و ویژگی دلخواه خود را روی آن می‌گذارد. مثلاً گاهی در یک محصول فقط یک قطعه اینورتر به کار برده است اما تولیدکننده کل محصول را اینورتر می‌نامد. جایی باید وجود داشته باشد که این موارد را تست و رتبه‌بندی کند تا اعتماد به کالای ملی از بین نرود.