امروزه این مراکزداده هستند که ما را از هر جهت توانمند می سازند؛ از این رو حفظ ایمنی آن‌ها اهمیت فراوانی دارد.
از کار افتادگیِ مرکزداده به هر میزان که باشد، ممکن است هزینه‌ی سنگینی تحمیل کند. مقدار زیان بستگی دارد به این که خرابی مرکز داده بر یک کسب و کار اثر بگذارد یا چند کسب و کار و این که دولتی باشد یا خصوصی.
صرف نظر از این موضوع، ضرورت دارد هر طور که می توان جلوی از کار افتادگی را گرفت.
در مسئله چگونگیِ به حداکثر رساندن زمان به کارِ (Uptime) مرکزداده از ویژگی‌هایی همچون: دسترس‌پذیری، سرمایش، پشتیبان گیری، مقیاس پذیری و … یاد می شود.
اما در این باره نکته مهمی هست که نباید آن را نادیده گرفت: سیستم اطفاء حریق. برای افزایش ایمنی و کاهش خطر آسیب به تجهیزات حیاتیِ مرکزداده، حداقل لازم است یک سیستم مهار آتش سوزی داشته باشید.
آتش سوزی در مراکز داده بیش از چیزی که فکر می کنید، رخ می دهد
آتش سوزی در مرکزداده از آنچه مردم می دانند بسیار شایع تر است. مجله Mission Critical مقاله ای منتشر کرده که در آن نشان می دهد وضعیت آتش سوزی مراکز داده چگونه است:
«مراکزداده آتش سوزی‌هایشان را به دلایلی همچون درگیر نشدن با بیمه یا برای این که از چشم مشتریان نیافتند، اغلب گزارش نمی کنند. وقتی مسئله حفاظت در برابر آتش پیش می آید، مخفی کردن این ریسک برای خوشامدگویی و جذب مشتری خوب است.
ولی باید دانست مطابق گزارش بخش مصارفِ فناوری شرکت UL ” در میان دلایل از کارافتادگی مرکزداده، شاید آتش سوزی کمتر از بقیه پیش بینی پذیر باشد. همچنین آتش سوزی مهم ترین خطر بالقوه ای است که سلامت و ایمنی کارکنان را تهدید می کند.”
پس از مشکلات مربوط به تجهیزات، آتش سوزی مهم ترین دلیل قطعی مراکز داده است که طولانی ترین مدت از کارافتادگی را نیز در پی دارد؛ یعنی میانگین بیشتر از 24 ساعت.
به گفته شرکت UL مهم ترین دلیل قطع شدن مراکزداده پس از اشکالات برقی، حوادث آتش سوزی است که نسبت به وضعیت شرکت ها، 21 درصد از موارد را تشکیل می دهد.
نیاز به جابجاکردن هوا برای دور کردن گرمایی که سرورهای پرظرفیت تولید می کنند، در کنار مصرف انرژی مسئله مهم مرکزداده است.
بیشتر امکانات سرمایشی برای مقابله با گرمای سرورها هنوز به سیستم تهویه مطبوع وابسته است ولی باید دانست که هنگام آتش سوزی، تهویه مطبوع با منتقل کردن دود و گرما به بخش های دیگر تأسیسات و رساندن هوای تازه به آتش، آتش سوزی را شعله ورتر می کند و آن را گسترش می دهد. افزو بر این دریچه های خروجی هوا ممکن است دود را از دسترس حسگرها دور کنند و مانع از هشدار به موقع شوند.»
هنگام انتخاب سیستم مهار آتش مرکزداده، بهترین کار این است که برای فراهم کردن حفاظت مطلوب، با کارشناس با تجربه مشورت کنید. در ادامه ی این مطلب سه نوع سیستم مهار آتش را معرفی می کنیم.
اطفای حریق بدون آب، به وسیله عامل پاک
با این که استفاده از آب روش محبوب مهار آتش است، شیوه های جایگزین برای انواع گوناگون آتش سوزی کارآمدی بهترین نشان می دهند. از جمله سیستم های بدون آب که با عامل پاک کار می کنند.
بهره گیری از آب برای مهار آتش سوزی در مرکزداده مشکل ساز است. این که هرچند از برخی خسارت‌های فاجعه بار جلوگیری می کند، ممکن است به خودِ تجهیزات آسیب بسیاری بزند.
سیستم بدون آب که از مایع پاک در سیلندرهای تحت فشار استفاده می کند، مایع را از شبکه لوله ها به نازل تخلیه می رساند. هنگام مهار آتش سوزی، این مایع به شکل گاز در می آید. این کار منطقه محافظت شده را به سرعت در کمتر از 10 ثانیه با سطح غلیظی می پوشاند که آتش را خفه می کند. با این روش بدون استفاده از آب، آتش به خوبی مهار می شود. سیستم مهار آتش بدون آب، مزایای بسیار و نقاط ضعف اندک دارد؛ از این رو گزینه مطلوب بسیاری از مراکزداده است.
از جمله مزایای این سیستم ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کوچک هستند و سیلندرهایشان جای کمی می گیرند.
- زمان از کارافتادگی ناشی از حادث را کاهش می دهند زیرا در کمتر از 10 ثانیه آتش را مهار می کنند.
- مایع خاموش کننده پس از پخش شدن به گاز تبدیل می شود و در هیچ جا باقی می ماند، بنابراین به تجهیزات یا تأسیسات الکترونیکی آسیب نمی زند.
- ماده خاموش کننده سمی نیست و اکسیژن اتاق را تخلیه نمی کند؛ از این رو برای انسان هیچ زیانی ندارد و سازگار با محیط زیست است.
سیستم پیش گیرانه (Pre-Action)
سیستم مهار آتش پیش گیرانه به جای لوله تر (Wet Pipe) از لوله خشک (Dry Pipe) استفاده می کند. برخی از این سیستم ها از روش بدون آب استفاده می کنند و برخی برای وضعیت بدترین حالت، آب پاش نیز درنظر می گیرند.
موسسه Uptime درباره مزایای سیستم پیش گیرانه و روش های گوناگون نصب آن در مرکزداده چنین می‌گوید:
« گام موثرتر بعدی مهاجرت کردن به سیستم افشانه پیش گیرانه با لوله خشک یا سیستم های شیمیایی (بدون آب) است. اما دست کم یک کارگزار بیمه توصیه می کند که برای مهارکردن آتش از روش دو مرحله ای شامل یک سیستم گاز بی اثر همراه با سیستم آبی استفاده کنید.
استفاده کردن از آب جلوی نابود کردن یکباره مرکزداده را می گیرد و ویژگی لوله خشک جلوی خسارت فعال شدن نابجای سیستم اطفای حریق را. بسیاری از نرم افزارها گزینه مقرون به صرفه تری نیز دارند؛ به ویژه که استفاده از سیستم مهار آبی بر اساس قوانین محلی اجباری باشد.
در این حالت از سویی نمی توان فقط از سیستم بدون آب که با گاز بی اثر کار می کند استفاده کرد، از سوی دیگر داشتن آن در کار آب، روش مکمل نسبتاً گرانی است.
مزیت مهم سیستم پیش گیرانه این است که برای آزاد کردن آب می باید از دو حسگر جداگانه تأیید بگیرد: یکی برای پر شدن لوله ها و دیگری برای بازشدن افشانه‌ها. این ویژگی از خسارت ناشی از فعال شدن نابجای سیستم جلوگیری می کند.
آب پاش (Sprinkler) و غبار آب (Water Mist)
چنین به نظر می رسد روش آب پاش (لوله تر) اولین انتخاب مهار آتش است که استفاده از آن در هر ساختمان بدیهی می نماید. گرچه این روش ارزان ترین گزینه مهار آتش است، برای تجهیزات الکترونیکی خطرات گوناگونی دارد.
سیستم های غبار آب و آب پاش به جای دود با گرما به کار می‌افتند؛ از این رو بیشتر طول می‌کشد تا فعال شوند. دستور باز شدن سر آب پاش می تواند جدای از دستور جاری شدن آب در شبکه لوله ها باشد؛ اما باز شدن آب پاش با خردشدن حباب سر آن بر اثر حرارت کار می کند؛ نه دستور حسگرهای الکترونیکی.
البته به احتمال زیاد همین طور که آب پخش می شود و آتش را خاموش می کند، تجهیزات محیط را هم خراب می کند.
بر پایه آنچه گفتیم سیستمی بهتر است که حسگرهای تشخیص دود داشته باشد و دو مرحله ای باشد: مرحله اول با موارد خاموش کننده غیر آب کار کند، مرحله دوم با سیستم آبی پیش گیرانه لوله خشک که دستور بازشدن آب پاش هایش جدای از جاری شدن آب در لوله ها است.
این روش ترکیبی با کمترین خطر آسیب دیدن تجهیزات، بهترین ایمنی را فراهم می کند.
