لی چیانگ، نخست‌وزیر چین در جریان «همایش جهانی هوش مصنوعی» (WAIC) در شانگهای، از برنامه‌ای جامع برای افزایش نقش کشورش در حکمرانی جهانی بر هوش مصنوعی رونمایی کرد. چین قصد دارد نهادی بین‌المللی برای همکاری در زمینه توسعه و تنظیم مقررات هوش مصنوعی راه‌اندازی کند؛ اقدامی که در چارچوب رقابت فزاینده این کشور با آمریکا برای برتری فناورانه قابل ارزیابی است.
لی چیانگ با اشاره به اینکه روند نوآوری در حوزه هوش مصنوعی با مشکلاتی مانند کمبود تراشه‌های پیشرفته مواجه شده، به‌طور ضمنی از انحصار فناوری و محدودیت‌های اعمال‌شده توسط برخی کشورها انتقاد کرد. او هشدار داد که ادامه این روند ممکن است باعث شود هوش مصنوعی به «بازی انحصاری چند کشور یا شرکت خاص» تبدیل شود.
او گفت: «حکمرانی جهانی بر هوش مصنوعی همچنان پراکنده و ناهماهنگ است. کشورها در موضوعاتی مانند چارچوب‌های نظارتی و مقررات‌گذاری اختلافات زیادی دارند. لازم است هماهنگی بیشتری ایجاد شود تا هرچه زودتر به یک چارچوب مورد توافق جهانی برسیم.» وی همچنین از برنامه چین برای تشکیل یک «سازمان جهانی همکاری در زمینه هوش مصنوعی» خبر داد.
پس از سخنان لی، وزارت خارجه چین برنامه‌ای ۱۳ ماده‌ای برای حکمرانی جهانی بر هوش مصنوعی منتشر کرد که شامل ایجاد دو سازوکار گفت‌وگوی جدید تحت نظارت سازمان ملل و همچنین چارچوبی برای نظارت بر ایمنی و اخلاق در استفاده از این فناوری است.
چین در ماه‌های اخیر بر رویکرد «نوآوری باز» تأکید داشته و تمایل خود را برای به اشتراک‌گذاری فناوری‌های بومی با دیگر کشورها نشان داده است. شرکت‌هایی مانند DeepSeek و علی‌بابا، مدل‌های زبانی بزرگ خود (LLM) را به‌صورت متن‌باز منتشر کرده‌اند تا توسعه‌دهندگان در سراسر جهان بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.
در این طرح همچنین بر توسعه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه فناوری‌های متن‌باز، ایجاد پلتفرم‌های فراملی برای توسعه‌دهندگان و به اشتراک‌گذاری زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از جمله نیمه‌رساناها تأکید شده است. این رویکرد چین نگرانی‌هایی را در آمریکا ایجاد کرده، چراکه برخی کارشناسان معتقدند فناوری ارزان‌قیمت چینی می‌تواند جایگاه سیلیکون‌ولی را در بازار جهانی به چالش بکشد.
سخنان لی بازتاب‌دهنده رقابت شدید میان چین و آمریکا در عرصه فناوری است. ایالات متحده محدودیت‌هایی را برای صادرات تراشه‌ها و تجهیزات ساخت آن‌ها به چین اعمال کرده و از متحدان خود نیز خواسته در این مسیر همراهی کنند. با این حال، شرکت‌های چینی به پیشرفت ادامه داده‌اند؛ برای نمونه مدل زبانی اخیر شرکت DeepSeek باعث شده برخی در مورد حفظ برتری فناوری آمریکا تردید کنند.
لی گفت: «ما آماده‌ایم راه‌حل‌های بیشتری از سوی چین را در اختیار جامعه جهانی قرار دهیم و در حکمرانی جهانی بر هوش مصنوعی سهم داشته باشیم.» او تأکید کرد که هوش مصنوعی می‌تواند به موتور جدیدی برای رشد اقتصادی جهان تبدیل شود و چین به‌ویژه مشتاق است فناوری‌های خود را در اختیار کشورهای در حال توسعه قرار دهد تا همه کشورها از مزایای آن بهره‌مند شوند.
وزارت خارجه چین اعلام کرده که نمایندگان بیش از ۴۰ کشور و سازمان بین‌المللی به این همایش دعوت شده‌اند. برخلاف سال گذشته که این رویداد بیشتر جنبه داخلی داشت، امسال حضور مهمانان بین‌المللی افزایش یافته است. از جمله سخنرانان برجسته این همایش می‌توان به اریک اشمیت (مدیرعامل پیشین گوگل)، جفری هینتون (برنده نوبل) و یوشوا بنجیو (دانشمند برجسته علوم رایانه) اشاره کرد.
طرح چین تنها چند روز پس از آن اعلام شده که کاخ سفید نیز برنامه‌ای برای پیشتازی آمریکا در حوزه هوش مصنوعی ارائه کرده است. این برنامه با هدف تسریع نوآوری، کاهش موانع اداری، توسعه زیرساخت‌ها و تقویت جایگاه آمریکا در دیپلماسی و امنیت بین‌المللی هوش مصنوعی طراحی شده است. همچنین در آن بر مقابله با نفوذ شرکت‌های چینی تأکید شده که به گفته واشنگتن، مانع شکل‌گیری چارچوب‌های جهانی بر مبنای ارزش‌های آمریکایی می‌شوند.
در تحولی دیگر، دولت آمریکا اخیراً ممنوعیت فروش تراشه H20 شرکت انویدیا – که برای بازار چین و مطابق با قوانین صادراتی طراحی شده بود – را لغو کرد. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، هشدار داد حذف این شرکت از بازار چین می‌تواند باعث واگذاری رهبری فناوری به شرکت هواوی شود.