برای نزدیک به دو سال، بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری در رقابتی شدید بر سر هوش مصنوعی مولد درگیر بوده‌اند. در حالی که متا در شبکه‌های اجتماعی، گوگل در جستجو و آمازون در خرید آنلاین شهرت دارند، عرضه ChatGPT همه آن‌ها را وادار کرده تا سرمایه‌گذاری‌های عظیمی انجام دهند و در این عصر تحول‌آفرین پیشتاز شوند. همراه با استارتاپ‌هایی مانند OpenAI و Anthropic و Perplexity، هزینه‌های این شرکت‌ها برای مراکز داده و ابزارهای هوش مصنوعی در حدی است که با هزینه‌های ارسال فضانوردان به ماه برابری می‌کند.
غول‌های فناوری مانند گوگل و متا به چیزی فراتر از چت‌بات‌های پیشرفته نیاز دارند تا در این رقابت پیروز شوند. پیروزی در این رقابت تنها به ساختن هوش مصنوعی هوشمندتر وابسته نیست—بلکه به این بستگی دارد که کاربران با محصولات آن‌ها تعامل داشته باشند و به آن‌ها وفادار بمانند. در دنیای فناوری، موفقیت همیشه به ساخت اکوسیستمی بستگی داشته که کاربران به راحتی نتوانند آن را ترک کنند. گوگل، به عنوان مثال، محصول هوش مصنوعی مولد خود، یعنی “AI Overviews”، را مستقیماً در صفحه نتایج جستجوی خود ادغام کرده و از پایگاه کاربری عظیم خود برای برتری نسبت به رقبا بهره می‌برد.
این مسئله به رویکرد اخیر وزارت دادگستری ایالات متحده برای فشار به گوگل اهمیت جدیدی می‌بخشد. تلاش دولت برای شکستن انحصار گوگل در بازار جستجو می‌تواند آینده هوش مصنوعی را بازتعریف کند. اکوسیستم گسترده گوگل—که شامل ۱۵ محصول با بیش از نیم میلیارد کاربر هر یک می‌شود—یک مزیت طبیعی برای دستیار هوش مصنوعی این شرکت ایجاد می‌کند، که اکنون در جستجو، جیمیل، مپس، اندروید، کروم، پلی استور و یوتیوب ادغام شده است. با بیش از ۲ میلیارد کاربر در این پلتفرم‌ها، هوش مصنوعی گوگل لازم نیست انقلابی باشد—فقط باید به صورت بی‌وقفه کار کند. پیشنهادات وزارت دادگستری به دنبال ایجاد اصطکاک در این اکوسیستم است. در پاسخ، کنت واکر، مدیر حقوقی گوگل، این حرکت را یک «دستورکار مداخله‌گرانه» خواند که رهبری این شرکت در هوش مصنوعی و فناوری جهانی را تهدید می‌کند.
هوش مصنوعی انحصار اکوسیستم‌ها را تهدید می‌کند
گوگل تنها غول فناوری نیست که از مزیت اکوسیستم بهره می‌برد. اپل با ادغام مجموعه هوش مصنوعی Apple Intelligence در آیفون‌ها، آیپدها و مک‌های خود، رقابت‌پذیری خود را حفظ کرده، هرچند که هوش مصنوعی آن از نظر توانمندی نسبت به Gemini گوگل یا ChatGPT ضعیف‌تر است. متا نیز با بیش از ۳ میلیارد کاربر در فیسبوک، اینستاگرام و واتس‌اپ از یک مزیت داخلی برخوردار است. حتی دستیار خرید هوش مصنوعی آمازون، Rufus—با وجود راه‌اندازی نسبتاً بی‌سروصدا—از حضور گسترده این شرکت در خرده‌فروشی آنلاین سود می‌برد. فارغ از تصمیم دادگاه، این شرکت‌ها همچنان رهبران مسابقه هوش مصنوعی باقی خواهند ماند، اما گوگل موقعیت قوی‌تری نسبت به سایرین دارد.
نکته جالب این است که کیفیت محصولات هوش مصنوعی اغلب تأثیر کمی بر پذیرش آن‌ها دارد. ابزارهای هوش مصنوعی گوگل نقص‌های بزرگی نشان داده‌اند، اما به دلیل ادغام در محصولات پرکاربرد، همچنان به صورت گسترده استفاده می‌شوند. به طور مشابه، ابزارهای هوش مصنوعی اپل و متا ممکن است پیشرفته‌ترین نباشند، اما اکوسیستم‌های وسیع آن‌ها تضمین می‌کنند که میلیون‌ها کاربر را جذب کنند. شرکت‌هایی که چنین مزایای داخلی ندارند، مانند OpenAI، به دنبال مشارکت با شرکت‌هایی مانند اپل هستند و حتی در نظر دارند پلتفرم‌های خود را توسعه دهند تا رقابت کنند.
وزارت دادگستری آمریکا امپراتوری گوگل را هدف قرار می‌دهد
پیشنهاد ضد انحصاری وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا تلاش دارد مزیت اکوسیستم گوگل را از بین ببرد. این پیشنهاد شامل اقداماتی مانند اجبار گوگل به فروش مرورگر کروم، متوقف کردن اولویت‌دهی موتور جستجوی خود در اندروید، ممنوعیت پرداخت برای قرار گرفتن به عنوان موتور جستجوی پیش‌فرض در دستگاه‌های اپل و سامسونگ، و اجازه دادن به رقبا برای استفاده از شاخص جستجوی گوگل می‌شود. اگرچه ظاهراً این پیشنهادها مربوط به جستجو هستند، اما عملاً به امپراتوری گسترده گوگل حمله می‌کنند.
برخی معتقدند حتی فروش کروم ممکن است بر سلطه گوگل در جستجو تأثیری نگذارد، زیرا کاربران به دلیل تمایل خود به گوگل بازمی‌گردند. با این حال، محدود کردن توانایی گوگل برای هدایت کاربران از طریق کروم، اندروید یا تنظیمات پیش‌فرض موتور جستجو می‌تواند مسیر کاربران به سمت محصولات هوش مصنوعی این شرکت را دشوارتر کند. در عین حال، ارائه دسترسی به شاخص جستجوی گوگل به رقبا می‌تواند به آن‌ها کمک قابل توجهی کند. ایجاد یک موتور جستجوی قابل اعتماد نیاز به تحلیل داده‌های عظیمی دارد و دسترسی به توانایی‌های جستجوی گوگل می‌تواند برای OpenAI، مایکروسافت و دیگران تغییر‌دهنده بازی باشد.
اهمیت هوش مصنوعی در مسئله انحصار
وزارت دادگستری می‌داند که جنگ بر سر هوش مصنوعی فراتر از جستجو است. بدون مداخله، انحصار گوگل در جستجو می‌تواند به آن مزیتی ناعادلانه در هوش مصنوعی بدهد—و یک انحصار در هوش مصنوعی می‌تواند کنترل این شرکت بر جستجو را بیشتر تقویت کند. برای جلوگیری از این وضعیت، وزارت دادگستری پیشنهاد کرده که گوگل از اولویت‌دهی محصولات هوش مصنوعی خود در اکوسیستمش منع شود، دسترسی انحصاری به داده‌های آموزش هوش مصنوعی را از دست بدهد و از سرمایه‌گذاری در رقبا و استارتاپ‌های هوش مصنوعی که ممکن است وارد بازار جستجو شوند، منع گردد. این وزارتخانه همچنین خواستار آن شده که ناشران بتوانند به راحتی از استفاده محتوای خود برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی گوگل انصراف دهند.
این اقدامات می‌تواند توسعه و بازاریابی مدل‌های هوش مصنوعی آینده گوگل را دشوارتر کرده و فضای بیشتری برای رشد رقبا ایجاد کند. سایر غول‌های فناوری نیز موقعیت خود را تثبیت می‌کنند: آمازون اخیراً ۴ میلیارد دلار دیگر در Anthropic سرمایه‌گذاری کرده و قصد خود را برای رقابت با گوگل و OpenAI نشان داده است.
فرصتی برای ایجاد توازن قدرت در فناوری
وقتی وزارت دادگستری آمریکا در سال ۲۰۲۰ برای اولین بار از گوگل شکایت کرد، هدف آن نجات اینترنتی بود که به نظر می‌رسید در قالب این شرکت منجمد شده است. چهار سال بعد، ظهور هوش مصنوعی مولد تحولات عظیمی را ایجاد کرده و فرصتی به وزارت دادگستری داده تا قبل از تثبیت انحصارها وارد عمل شود. در گذشته، اقدامات ضد انحصار در فناوری اغلب از تحولات عقب مانده‌اند و زمانی به وقوع پیوسته‌اند که دیگر برای تغییر ساختار رقابت دیر شده بود. اما با ظهور هوش مصنوعی مولد، دولت ممکن است سرانجام فرصت لازم برای ایجاد توازن در میدان رقابت را پیدا کرده باشد.