گواهینامه‌های ایزو (ISO) به‌عنوان مدرکی برای تأیید کیفیت و استانداردهای بین‌المللی محصولات و خدمات، نقش مهمی در دنیای کسب‌وکار دارند. اما با وجود تعداد زیاد نهادهای صادرکننده و انواع مختلف استانداردها، ممکن است تشخیص اعتبار واقعی این گواهینامه‌ها پیچیده به نظر برسد. این مقاله به شما کمک می‌کند تا با روش‌های ساده و عملی، اعتبار گواهینامه‌های ایزو را شناسایی کنید و اطمینان حاصل نمایید که گواهینامه‌ای که دریافت کرده‌اید، واقعاً معتبر و به‌روز است.
استانداردهای ISO چیستند؟
ایزو چیست؟ برای درک استانداردهای ISO، نیاز به مقداری پیش‌زمینه درباره ISO، سازمان استانداردهای بین‌المللی است. ایزو یک سازمان بین‌المللی مستقل و غیر دولتی است. هدف اصلی ISO گرد هم آوردن کارشناسان برای به اشتراک‌گذاری دانش به منظور ایجاد استانداردهای بین‌المللی مرتبط است که از تحولات فرآیندها پشتیبانی کرده و راه‌حل‌هایی برای مشکلات در تمام صنایع در سطح جهانی ارائه دهد. تا سال ۲۰۲۲، ISO یک فدراسیون از سازمان‌های ملی استاندارد و سازمان‌های درگیر از ۱۶۷ کشور است (هر کشور یک عضو نماینده دارد). ISO در حال حاضر دارای ۸۰۴ کمیته و زیرکمیته فنی در زمینه توسعه استانداردها است.
تفاوت بین تأسیس گواهینامه ISO و گواهینامه ISO
سازمان‌هایی که به استانداردهای ISO توجه دارند و تصمیم می‌گیرند این استانداردها را با یک ممیزی شخص ثالث رسمی کنند، ممکن است در مورد اینکه آیا در حال تلاش برای دریافت تأسیس گواهینامه ISO هستند یا گواهینامه ISO، دچار سوال شوند.
ISO تعاریف زیر را برای کمک به تفکیک این دو ارائه می‌دهد:
- گواهینامه ISO – تأمین تضمین کتبی (یک گواهینامه) توسط یک نهاد مستقل گواهی‌دهنده که محصول، خدمت یا سیستم مورد نظر الزامات خاصی را برآورده می‌کند.
- تأسیس ISO – شناسایی رسمی توسط یک نهاد مستقل، که معمولاً به عنوان نهاد تأسیس شناخته می‌شود، که یک نهاد گواهی‌دهنده بر اساس استانداردهای بین‌المللی عمل می‌کند.
بنابراین، بر اساس این تعاریف، سازمان‌هایی که در نظر دارند برای کاربرد استانداردهای ISO خود از طریق یک شخص ثالث شناسایی شوند، در حال تلاش برای دریافت گواهینامه ISO هستند. این نهادها گواهینامه و مدرکی دریافت خواهند کرد که به کاربران خود ارائه می‌دهند.
تأسیس برای سازمان‌هایی است که قصد دارند به نهادهای گواهی‌دهنده تبدیل شوند.
نکات کلیدی داده‌های گواهینامه ISO
یک گواهینامه ISO که توسط یک سازمان برای نمایش گواهینامه ISO خود ارائه می‌شود، باید شامل نکات کلیدی مهمی باشد. این نکات داده‌های ضروری در داخل گواهینامه هستند که کاربران خدمات شرکت آنها را برای ارزیابی اعتبار گواهینامه ضروری و مرتبط می‌دانند.
تعیین اعتبار گواهینامه ISO
با توجه به تعداد زیاد گواهینامه‌های ISO، ممکن است تعیین اعتبار گواهینامه ISO دشوار باشد. با این حال، اگر به نکات کلیدی داده‌های فوق توجه کنید و اقدامات لازم را در هر مورد انجام دهید، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که گواهینامه معتبر است.
- شماره گواهینامه را پیدا کرده و از آن به عنوان مکانیزم جستجو در ابزار IAF استفاده کنید.
- استاندارد مورد نظر را شناسایی کرده و بررسی کنید که آیا آن استاندارد مرتبط با نگرانی یا ملاحظات تجاری شما است.
- مکان‌ها و حوزه‌های تجاری شامل در دامنه گواهینامه را شناسایی کرده و بررسی کنید که آیا منطقه استفاده شما برای آن نهاد شامل شده است.
- تعیین کنید که آیا گواهینامه ISO منقضی نشده است. اگر در میانه دوره است، بررسی کنید که آیا ممیزی‌های نظارتی به درستی انجام شده و گواهینامه لغو یا تعلیق نشده است.
- نام یا لوگوی نهاد تأسیس را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنید که گواهینامه توسط نهاد با صلاحیت مناسب تأسیس شده است.
- نام یا لوگوی نهاد گواهی‌دهنده را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنید که نهاد گواهی‌دهنده تأسیس شده است. اگر تأسیس نشده است، بررسی کنید که چه اقداماتی برای اعتباربخشی به گواهینامه لازم است.
- هر مرحله دیگر از اقدامات لازم که ممکن است به عنوان بخشی از فرآیند ارزیابی تطابق سازمان شما نیاز باشد، انجام دهید.
گواهینامه‌های ISO غیر معتبر
هنگامی که کاربر یک گواهینامه سعی در اعتبارسنجی گواهینامه ISO دریافتی از یک سازمان دارد، ممکن است مشاهده کند که گواهینامه دریافتی لوگوی نهاد گواهی‌دهنده (CB) و/یا نهاد تأسیس (AB) را ندارد. اگر گواهینامه دارای لوگوی AB نباشد، به عنوان گواهینامه غیر معتبر در نظر گرفته می‌شود. گواهینامه غیر معتبر، حتی اگر به طور قانونی معتبر تلقی شود، بخشی از سیستم بین‌المللی نیست و نهاد گواهی‌دهنده تحت هیچ نظارت موجودی قرار ندارد. گواهینامه ISO غیر معتبر، گواهینامه‌ای است که توسط نهاد گواهی‌دهنده غیر معتبر صادر شده است.
مهم است که توجه داشته باشید، هنگامی که نهاد گواهی‌دهنده توسط هیچ یک از نهادهای تأسیس معتبر در سراسر جهان تأسیس نشده است، عواقبی وجود دارد. همان‌طور که قبلاً ذکر شد، نظارت بر گواهی وجود ندارد. بنابراین، اگر مشکلی با گواهی پیش بیافتد، هیچ مقام بالاتری برای رسیدگی به نگرانی‌ها وجود ندارد.
همچنین، ممکن است نهاد تصمیم به تغییر نهاد گواهی‌دهنده بگیرد. فرآیند تغییر بین نهادهای گواهی‌دهنده بسیار ساده است اگر هر دو نهاد تأسیس شده باشند. با این حال، اگر از یک نهاد غیر معتبر به نهاد گواهی‌دهنده معتبر تغییر دهید، گواهینامه قبلی شما به رسمیت شناخته نخواهد شد. در نهایت، از آنجایی که گواهینامه غیر معتبر تحت نظارت قرار ندارد، ممکن است آنها آنچه را که وعده داده‌اند ارائه ندهند، ممکن است مطابق با الزامات صنعتی عمل نکنند و/یا با ملاحظات بررسی و آزمایش مورد نیاز استاندارد و فرآیندها عمل نکنند.
آیا می‌توانید گواهینامه ISO را به صورت آنلاین تأیید کنید؟
برای تعیین اینکه آیا نهاد گواهی‌دهنده یک نهاد گواهی‌دهنده معتبر است، کاربران گواهینامه می‌توانند به صورت آنلاین تأیید کنند. برای انجام تأیید گواهینامه ISO به صورت آنلاین، افراد باید به وب‌سایت نهاد تأسیس ملی در کشور آن نهاد یا به وب‌سایت انجمن بین‌المللی تأسیس (IAF) مراجعه کنند و جستجوی نهاد گواهی‌دهنده را انجام دهند. IAF در حال حاضر داده‌ها را از ۷۵ نهاد تأسیس و ۱,۳۶۲ نهاد گواهی‌دهنده تجمیع می‌کند که این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند تا به راحتی اعتبار نهاد تأسیس و نهاد گواهی‌دهنده را شناسایی کنند.
توجه داشته باشید که «تأسیس اجباری نیست و/یا لازم نیست و عدم تأسیس به معنای غیر معتبر بودن نهاد گواهی‌دهنده نیست.» با این حال، یکی از بسیاری از مزایای نهاد گواهی‌دهنده معتبر این است که آنها در IAF ظاهر می‌شوند و تحت تأیید مستقل صلاحیت شرکت قرار دارند.
نکات کلیدی داده‌های گواهینامه ISO برای اعتبارسنجی
برای اعتبارسنجی گواهینامه ISO، نکات کلیدی زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- شماره گواهینامه – شماره گواهینامه یک شماره مرجع است که به طور مستقیم به آن نهاد مربوط می‌شود و شماره‌ای منحصر به فرد است که به گواهینامه آنها تعلق دارد و ممکن است برای جستجوی اعتبار استفاده شود.
- استاندارد(های) مورد تأسیس – گواهینامه باید به وضوح مشخص کند که بر اساس کدام استاندارد نهاد تأسیس شده است؛ به عنوان مثال، ISO/IEC 27001.
- حوزه مورد تأسیس – حوزه، مکان‌ها و عملیات‌های تجاری که تحت پوشش گواهینامه هستند را مشخص می‌کند.
- تاریخ انقضا – گواهینامه ISO برای حداکثر سه سال معتبر است و تحت نظارت‌های سالانه قرار می‌گیرد.
- نام و/یا لوگوی نهاد تأسیس – این شناسایی نهاد ملی معتبر است که تأسیس را به نهاد گواهی‌دهنده ارائه داده است تا نهاد گواهی‌دهنده واجد شرایط برای انجام فرآیندهای گواهی‌دهی باشد.
- نام و/یا لوگوی نهاد گواهی‌دهنده – این شناسایی ممیز شخص ثالثی است که بررسی کرده است که آیا سازمان به استاندارد(های) مناسب ISO پایبند است یا خیر.
با این داده‌ها، کاربران گواهینامه اکنون قادر به تحقیق و انجام تحلیل مستقل برای بررسی این موضوع هستند که آیا گواهینامه، گواهینامه‌ای معتبر و جاری است که توسط یک نهاد گواهی‌دهنده معتبر و یک نهاد تأسیس مسئول صادر شده است و بنابراین، یک گواهینامه بین‌المللی شناخته شده است.
جمع‌بندی
در نهایت، تشخیص اعتبار گواهینامه‌های ایزو نیازمند بررسی دقیق و جامع است. با توجه به اهمیت این گواهینامه‌ها در تأمین کیفیت و انطباق با استانداردهای بین‌المللی، ضروری است که از روش‌های مختلف برای ارزیابی اعتبار آنها استفاده کنیم. بررسی نهاد صادرکننده، تطابق با استانداردها، اعتبارنامه‌های مربوط، تاریخ اعتبار و بازرسی‌های دوره‌ای از جمله عواملی هستند که می‌توانند به شما در تعیین اصالت گواهینامه کمک کنند.
با توجه به نکات مطرح‌شده، می‌توانید با اعتماد به نفس بیشتری گواهینامه‌های ایزو را ارزیابی کنید و از صحت آنها اطمینان حاصل نمایید. این فرآیند نه‌تنها به شما کمک می‌کند تا از استاندارد بودن محصولات و خدمات اطمینان یابید، بلکه اعتبار و اعتبار سازمان خود را نیز تقویت می‌کند. با پیروی از این روش‌ها و استفاده از منابع معتبر، می‌توانید مطمئن باشید که گواهینامه ایزو که در اختیار دارید، به‌درستی نمایانگر کیفیت و استانداردهای جهانی است.